Siedliska

Dawna cerkiew greckokatolicka pw. św. Michała Archanioła w Siedliskach, fot. E. Serwatka

Możliwe, że jakaś osada na terenie obecnej wsi Siedliska istniała przed rokiem 1340 i być może zamieszkiwała ją ludność ruska. W dolinie rzeki San, w której położone są Siedliska, od zarania dziejów biegł szlak handlowy na Węgry. We wsi znaleziono monety świadczące o kontaktach handlowych tych terenów z państwem rzymskim.

Wieś mogła być przeniesiona na prawo niemieckie na przełomie XIV i XV wieku. Nazwa miejscowości położonej na prawym brzegu Sanu pochodzi od słowa „siedlisko” – miejsce osiadania.

Po raz pierwszy Siedliska wymieniane były w roku 1436, kiedy należały do dóbr dynowskich będących własnością Kmitów. W roku 1445 Krystyn z Wary – syn Przecława, otrzymał z rąk dziedziczki dóbr dynowskich Małgorzaty Mościcowej wieś Siedliska. Ten z kolei zastawił wieś Leonardowi z Pobiedna. Przez parę lat w zastawie trzymał wieś Jurek Czeszykowicz z Bukowa (protoplasta Bukowskich). W roku 1457 Leonard z Pobiedna zastawił połowę wsi Mikołajowi Biernaszowskiemu. Z roku 1460 pochodzi wzmianka, że pomiędzy Siedliskami a Wołodzią znajdował się majątek Gdyczyna. W 1460 roku właścicielem wsi Gdyczyna była Małgorzata z Dynowa.

W 1466 roku wieś należała do Stanisława Denowskiego i jego siostry Anny. W latach 1466–1468 pozwali oni do sądu w Sanoku Jana Tarnowskiego, ponieważ ten nie chciał sypać kopców granicznych pomiędzy Wołodzią, Niewistką i Gdyczyną a będącą w jego posiadaniu Jabłonicą Ruską. Pod koniec XVI wieku wieś była w posiadaniu kasztelana krakowskiego Jana Amora z Tarnowa. Kolejnym właścicielem wsi był syn kasztelana i Barbary z Rożnowa – także Jan Amor, który w 1523 roku sprzedał dobra dynowskie braciom Piotrowi i Hieronimowi Wapowskim. W dokumencie z 1570 roku pojawiła się informacja, że w okresie wczesnego średniowiecza w Siedliskach istniało grodzisko.

Zgodnie z rejestrem poborowym ziemi sanockiej z roku 1640 część wsi Siedliska należała do synów i córek kasztelana przemyskiego Stanisława Wapowskiego: Stanisława, Mikołaja Krzysztofa, Jana Karola, Anny Beaty, Katarzyny Teofili i Franciszki. W roku 1676 Jan Karol Wapowski sprzedał pozostałe mu jeszcze dobra dynowskie (w tym połowę wsi Siedliska) kasztelanowi i podczaszemu przemyskiemu Marcinowi Konstantemu Krasickiemu. Po nim dziedziczył dobra krasiczyńskie i dynowskie jego syn Jerzy Stanisław Krasicki. Druga część wsi wchodziła w skład dóbr dąbrówkowskich od roku 1630 należących do starosty lanckorońskiego Michała Zebrzydowskiego herbu Radwan. Po jego śmierci klucz dąbrówkowski dziedziczyła jego córka Anna – żona Jana Karola Czartoryskiego herbu własnego. Jerzy Stanisław Krasicki ożenił się z Teofilą ks. Czartoryską, córką Anny Zebrzydowskiej ks. Czartoryskiej i Jana Karola ks. Czartoryskiego. W ten sposób połączono dwie części wsi Siedliska. Wdowa Teofila ks. Czartoryska ponownie wyszła za mąż za hetmana wielkiego litewskiego Grzegorza ks. Ogińskiego herbu własnego. Majątek uległ podziałowi w wyniku

małżeństwa córek ks. Ogińskiego: Eufrozyny, która wyszła za mąż za starostę wilejskiego Piotra Paca herbu Gozdawa, oraz Anieli, która wyszła za mąż za Feliksa Parysa herbu Korczak.

Siedliska znalazły się w dobrach Parysów, a na przełomie XVIII i XIX wieku trafiły w ręce Starzeńskich. W latach 80. XIX stulecia wieś była własnością Augustyna Starzeńskiego.

W połowie XIX wieku administracyjnie miejscowość podlegała pod cyrkuł sanocki i powiat dubiecki. Parafia greckokatolicka znajdowała się na miejscu, a rzymskokatolicka w Dylągowej.

W latach 80. XIX wieku wieś należała do Augustyna Starzeńskiego. We wsi było 59 domów i 426 mieszkańców,
w tym: 185 rzymskokatolików i 241 grekokatolików.

W 1905 roku wieś należała do hrabi Augusta Skrzyńskiego, a administracyjnie do powiatu brzozowskiego. Najbliższa poczta i telegraf znajdowały się w Dynowie. Ludność rzymskokatolicka z Siedlisk nadal podlegała pod parafię w Dylągowej, a greckokatolicka miała ją na miejscu.

Po I wojnie światowej dokonano zmian administracyjnych, w wyniku których do Siedlisk włączono przysiółek Gdyczyna, obejmujący wyłącznie dawny obszar dworski. W 1921 roku w Siedliskach było 108 domów. Wieś zamieszkiwało 628 mieszkańców. Narodowość polską deklarowało 310 osób, ruską – 307, niemiecką – 2, żydowską – 7, inną – 2. Według spisu z 1921 roku, na obszarze dworskim w Gdyczynie, było 10 budynków mieszkalnych zajmowanych przez 83 mieszkańców: 52 grekokatolików, 31 rzymskokatolików. Narodowość polską podało 31, a ruską – 52.

W 1927 roku do Gdyczyny przeniesiono z Dylągowej drewniany kościół z 1706 roku (fundacji Teofili z Czartoryskich Ogińskiej i Stanisława Pękalskiego) i ustawiono go w sąsiedztwie zabudowań dworskich, gdzie stał do czasu rozbiórki dokonanej w 1947 roku.

W 1935 roku wieś zamieszkiwało 660 osób, w tym 358 grekokatolików. W istniejącym dziś murowanym budynku mieściła się czytelnia „Proświty”.

28 września 1939 roku w Moskwie podpisano traktat, który rozgraniczał strefę wpływów pomiędzy III Rzeszą a ZSRR. Ustalał on m.in. linię demarkacyjną na Sanie. W jego wyniku Siedliska leżące po prawej stronie Sanu znalazły się pod sowiecką okupacją.

29 maja 1945 roku Dragan Sotirovič doprowadził do podpisania w Siedliskach zawieszenia broni pomiędzy UPA i polskimi oddziałami partyzanckimi. Sowietów uznano za wspólnego wroga. Do zawarcia formalnego, trwałego porozumienia jednak nie doszło. Większość mieszkańców wsi w ramach akcji „Wisła” przeniesiono do województwa słupskiego.

źródło: „Gmina Nozdrzec Przewodnik”

Mapa Siedlisk, źródło: https://mapy.geoportal.gov.pl